Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ «... Թե ո՞վ կընտրվի` կարևոր չէ»


Իշխանությունների և ՀԱԿ-ի պատվիրակները, ինչպես պայմանավորվել էին, սկսեցին հանդիպել շաբաթական երկու անգամ: Թերևս կարելի է փաստել, որ հաճախակի հանդիպելու մասին պայմանավորվելը համատեղ կատարած միակ գործնական քայլն է: Մնացածում առայժմ պահպանվում է նույն վիճակը, երբ հանրապետության բնակչությանը հուզող բազմաթիվ կենսական նշանակության խնդիրներ «հերթի» են կանգնած: Ինչպես վերջին հանրահավաքում ՀԱԿ առաջնորդը փաստեց, այս երկխոսությունից ժողովրդի որևէ խնդիր լուծում չի ստացել: Երկխոսության ընթացքն էլ, թերևս, թույլ չի տալիս հուսալ, թե երկխոսությունը կշարունակվի կենսական նշանակության հարցերին լուծումներ գտնելու շուրջ: Քաղաքական կոալիցիայի աշխատանքային խմբի ղեկավար Դավիթ Հարությունյանը չի հոգնում նշել, թե երկխոսությունն այն հարթակն է, որը զգուշացումներով, վերջնագրերով կամ պայմաններով չի կարող առաջնորդվել: Իր հերթին` ՀԱԿ-ի պատվիրակության ղեկավար Լևոն Զուրաբյանն ամեն առիթով լրագրողներին վստահեցնում է, թե իշխանություններին սեպտեմբերին առճակատում խոստանալու առումով ինքն իր խոսքերի համար է պատասխանատու: Երկար ժամանակ հանրապետականները մերժում էին ՀԱԿ-ի հետ երկխոսության հնարավորությունը, այն էլ` պատվիրակությունների ձևաչափով: Ի՞նչը նպաստեց նրանց դիրքորոշման փոփոխությանը: Ըստ կոալիցիայի աշխատանքային խմբի անդամ Գագիկ Մինասյանի` հանրապետականները համարեցին, որ - Ցանկացած հարց հնարավոր է քննարկել նաև այն հարթակներում, որոնք կան: Մենք գտանք, որ ավելի արդյունավետ կլինեն այդ քննարկումները, եթե ծավալվեն այն ձևաչափով, որը մատնանշել էր Հանրապետության նախագահն իր անդրադարձում: Գ.Մինասյանը չի կիսում երկխոսության մասին հանրահավաքում Լ. Տեր-Պետրոսյանի հայտնած կարծիքը: - Ես կարծում եմ` մենք շատ արդյունավետ ենք աշխատում: Այն ճանապարհը, որ մենք անցել ենք, կարծում եմ` դրական ճանապարհ է,-ասում է նա: Այնուամենայնիվ, «Ավանգարդը» փորձեց ընթացող երկխոսության մասին իմանալ նաև ՀԱԿ պատվիրակության անդամ` Երևանի նախկին քաղաքապետ Վահագն Խաչատրյանի կարծիքը: - Հայտնի է, որ այս երկխոսության ընթացքի, ինչպես նաև դրանից սպասվող արդյունքի, ակնկալիքների մասին Հայ ազգային կոնգրեսին մաս կազմող կուսակցությունների կարծիքները բավական հակասական են: - Կարող են և հակասական կարծիքներ լինեն: Տեղյակ եմ, լսել եմ. իմ գործընկերներն են, ընկերներն են, շատ հարազատ մարդիկ են: Յուրաքանչյուրն իր յուրահատուկ մոտեցումն ունի: Կարծում են, որ այս երկխոսության արդյունքում մենք ոչնչի չենք հասնի, բայց ես այդպես չեմ գտնում: Կոնգրեսի ընդհանուր որոշումն այդպիսին չէ, և մենք բոլոր դեպքերում իշխանությանն այդ շանսը պետք է տանք: Այսինքն, իշխանության հետ երկխոսելու հնարավորությունը պետք է օգտագործել: Եվ հարկավոր է ամեն ինչ անել, որպեսզի իշխանափոխությունն իրականանա այս ճանապարհով. իշխանությանը ներկայացնենք մեր մոտեցումները, մեկ անգամ ևս իրենց բացատրենք կամ հորդորենք, որ իսկապես, երկրում ստեղծված իրավիճակի փոփոխության համար արտահերթ ընտրությունների կարիք կա: - Դուք խոսելիս ասում եք` «մենք»… - Հայ ազգային կոնգրես` ընդհանրապես: Որովհետև որոշումն ընդունվել է բոլոր այն կուսակցությունների և հասարակական կազմակերպությունների կողմից, որոնք մտնում են կոնգրեսի մեջ: Եվ որոշումը չի կայացրել մեկ մարդ կամ մարդկանց առանձնակի խումբ. Կոնգրեսի քաղաքական խորհուրդը, որը յուրաքանչյուր շաբաթ հավաքվում է, քննարկել է հարցերի, խնդիրների վերաբերյալ ՀԱԿ¬ի մոտեցումները: - Իսկ ինչպե՞ս հասկանալ այն, որ քաղխորհուրդը կայացնում է մի որոշում, իսկ Կոնգրեսին անդամակցող կազմակերպությունների ներկայացուցիչները հանրահավաքում բոլորովին այլ կարծիք են արտահայտում: - Քաղխորհրդում որոշում է ընդունվել, որ երկխոսությունն սկսվի, ուրիշ ոչինչ: Այլ խնդիր է, որ յուրաքանչյուրն անհատապես կասկածում է, թե երկխոսության արդյունքում կհասնենք նրան, ինչ նպատակով այն սկսել ենք: - Շատերին զարմացրել և շատերի համար անսպասելի էր, որ երկխոսության մասին Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հայտնած կարծիքին հակադարձեց ոչ այլ ոք, քան նրա նախագահության օրոք արտգործնախարարի պաշտոնը զբաղեցրած անձնավորությունը : - Դրա մասին պետք է իրեն` Ալեքսանդր Արզումանյանին հարցնեք: - Բայց այդ հանգամանքը մտավախություն, թերահավատության զգացում արդյո՞ք չի ստեղծի Կոնգրեսի ներսում: - Ո´չ: Մարդ է, ով իր կարծիքն ունի: Ես շատ սովորական ու բնական եմ նայում դրան: Չէի ուզի, որ մեզ մոտ ամեն ինչ, որոշումները «ադաբրյամս» ընդունվեին` առանց քննարկելու: Այլ բան է, որ կարող եք հարցնել, թե հիմնավորումը որն է, որ ես կարող եմ կիսել կամ չկիսել տվյալ կարծիքը: Այն, որ ինքը տեսակետ ունի, շատ լավ է, բայց թե դրա հիմնավորումները որո՞նք են` հարց է: Իսկ Ալեքսանդր Արզումանյանի հիմնավորումներն ինձ համար հիմք չեն կարող հանդիսանալ: - Կարծիք կա, որ ընդդիմադիր դաշտի մյուս կուսակցություններն այս երկխոսության արդյունքում, կարծես, խաղից դուրս են թողնվում: - Ես, իհարկե, կարող եմ ասել, որ դա իրենց խնդիրն է: Ուղղակի դա գուցե բխում է իրենց օրակարգում ձևակերպված խնդիրներից: Նայած, թե ինչ նպատակ են հետապնդում: Եթե իշխանափոխության խնդիր են դրել իրենց առջև` ուրիշ է, եթե հերթական ընտրություններին մասնակցելու խնդիր է` ուրիշ է, եթե Հայաստանում համակարգային փոփոխությունների խնդիր է` ուրիշ է: - Իշխանափոխություն ասելով` իշխանության մեջ զուտ անձերի փոփոխությունը, հուսամ` նկատի չունեք: - Ո´չ: Իշխանափոխություն, չի նշանակում, թե իշխանության պետք է գան այն մարդիկ, ովքեր դա պահանջում են: Մենք իշխանափոխություն անում եք, որպեսզի հնարավորություն ստեղծենք Հայաստանում իսկապես արդար ընտրությունների միջոցով ձևավորելու լեգիտիմ իշխանություն: Հիմա թե ո՞վ կընտրվի` ընդդիմադիր որևէ թև կամ նորից ներկա իշխանության ներկայացուցիչ` կարևոր չէ: Կարևոր է, որ ժողովուրդը հավատա, վստահի այն իշխանությանը, որը կձևավորվի ընտրությունների միջոցով: Հակառակ դեպքում, եթե իշխանափոխություն կատարվի հանուն իշխանափոխության, ամենավատ հետևանքները կարող է ունենալ: Մենք իշխանափոխության հետ միաժամանակ համակարգային փոփոխություն ենք ասում: -Հիմա կարծես միավորվելու միտումներ են նկատվում: Օրինակ, ձախերը ցանկանում են միավորվել : - Շատ լավ կլինի: Ի դեպ, 90-ականներին իր ելույթներից մեկում Լ. Տեր-Պետրոսյանն էր այդպիսի տեսակետ հայտնել, թե շատ լավ կլիներ, եթե Հայաստանում աջ և ձախ ուժերի միավորումներ տեղի ունենային. այն, ինչն այսօր առկա է տարբեր երկրներում: Դա քաղաքական դաշտի համար էլ շատ լավ է: Պայքարն էլ շատ ավելի քաղաքակիրթ կլինի. մարդիկ գաղափարախոսական առումով կիմանան` տեսակետները որոնք են: Եվ ընտրություն կկատարեն ոչ թե անձերի, այլ գաղափարների միջև: Մեզանում ընտրությունները պայմանավորված են անձերով: Մեր հասարակության մեջ անձի դերը շատ ավելի կարևոր է, քան գաղափարը: - Ցավոք սրտի: - Այո: Բայց չեմ ուզում շատ մեղադրել մեզ: Դա քաղաքական մշակույթի բացակայությունն է, ի վերջո ընդամենը 20 տարի է անկախ պետականության գոյությունը: Կարծում եմ` քաղաքական դաշտը, քաղաքական գործիչները պետք է կարողանային այդ ուղղությունը տանել: Բայց, ցավոք սրտի, դա էլ անձերով է պայմանավորված: - Ի դեպ, վերջերս Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Գարեգին Ազարյանը հարցազրույցներից մեկում ասաց, թե նույնիսկ ցանկության դեպքում հնարավոր չէ միջազգային չափանիշներին համապատասխանող ընտրություններ ունենալ` եթե դրանք արտահերթ լինեն: Նա դա պատճառաբանում էր այն հանգամանքով, թե նոր կազմավորվող հանձնաժողովները պարզապես չեն հասցնի յուրացնել նոր ընտրական օրենսգիրքը: - Կարծում եմ` դրանից հետո Ազարյանին պետք էր ազատել այդ պաշտոնից: Այն մարդը, ով պատասխանատու է ընտրությունների որակի, արդարության և այլնի համար ու արդեն հրաժարվում է պատասխանատվությունից, ուրեմն հարկավոր է նրան ցտեսություն ասել: - Ինքը չի հրաժարվում, ասում է` մենք կկազմակերպենք, բայց մարդիկ ի վիճակի չեն այսպես շուտափույթ յուրացնել օրենսգիրքը, ինչն էլ խախտումների պատճառ կարող է հանդիսանալ: - Միևնույն է, Ազարյանն իրավունք չունի նման բան ասելու:

Արթուր ԴՈԽՈԼՅԱՆ