Մնանք աշնանը սպասող


 

Սովորաբար տարվա այս ժամանակահատվածում քաղաքական կյանքն ասես դադար է առնում. արձակուրդների, ամառային հանգստի սեզոն է: Սակայն մեզանում այդ «սովորաբարն» այս տարի չի գործում. 6-7 ամսից Հայաստանում նախագահի ընտրություններ են, և քաղաքական ուժերն այժմվանից փորձում են ընտրություններին իրենց մասնակցության հարցերը հստակեցնել: Անշուշտ, իրենց ազդեցությունն ունեն նաև արտաքին զարգացումները: Այս ամենի շուրջ է զրույցը «Հայոց համազգային շարժում» կուսակցության նախագահ Արամ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ հետ:

Թբիլիսյան հանդիպում

- Վերջերս Թբիլիսիում Դուք ներկա էիք Կովկասի լիբերալ կուսակցությունների խորհրդակցությանը, որին մասնակցում էին Վրաստանից «Հանրապետական» և Ադրբեջանից «Մուսաֆաթ» կուսակցությունների ներկայացուցիչները: Առիթ եղա՞վ առնչվելու մասնավորապես «Մուսաֆաթի» ներկայացուցչի հետ, որի պետությունը բացահայտ հայատյացություն է քարոզում և քնած մարդուն գազանաբար կացնահարողին ազգային հերոս է հռչակում:

- Մեր հանդիպումներն ընթանում էին բոլորովին այլ հարթությունում: «Մուսաֆաթ»-ի ներկայացուցիչները խղճի, քաղաքական կարծիքների պատճառով տուժած մարդիկ են, ովքեր ուզում են, որ իրենց երկիրը լինի ժողովրդավար, ունենան նորմալ ընտրություններ, նորմալ ընտրված իշխանություններ: Յուրաքանչյուր երկիր ունի իր ավտորիտար մասը, հանցագործ մասը, լիբերալ մասը, քաղաքական ու ապաքաղաքական հատվածները: Մենք շփվում ենք լիբերալ մասի հետ, որոնք դեմոկրատներ են ու դրա համար ազատազրկվում են: Էս պահին Ադրբեջանում քաղաքական հայացքների պատճառով 70 քաղբանտարկյալ կա: Ալիևի չարագործությունների հետևանքով մարդիկ բանտերում են, ի՞նչ կապ ունի, թե նրանք ինչ ազգից են: Ես հանդիպում եմ մարդկանց հետ, ովքեր իրենց կարծիքների, Հայաստանի հետ լավ հարաբերություններ ստեղծելու կողմնակից լինելու պատճառով բանտերում են հայտնվում:

Ասացիք` Հայաստանի հետ լավ հարաբերություններ ունենալու կողմնակից լինելու համա՞ր:

- Այո: Լիբերալիզմը հենց դա է, երբ փորձում ես վեր կանգնել խնդիրներից, փորձում ես այդ խնդիրները լուծելու համար գործիքներ գտնել:

Ասվածից կարելի է ենթադրել, որ նրանք Ալիևի կլանի նման ազգային հերոս չե՞ն համարում քնած մարդուն սպանողին :

- Նրանք նույնպես քննադատում են ցանկացած բռնություն, որովհետև իրենք են դրա զոհը: Փաստերով խոսեմ. ժամանակին Ադրբեջանի այդ նույն լիբերալները, որ մեր ժողովրդի մոտ տպավորված են որպես թշնամիներ, ստորագրել են մի փաստաթուղթ, որտեղ Հայաստանի քաղբանտարկյալների ազատման պահանջ են դնում և գործնականում քվեարկել են այդ պահանջի օգտին: Եվրոպայի լիբերալների դեմոկրատական կուսակցությունների հետ մեկտեղ նրանք պայքարել են Ադրբեջանի քաղբանտարկյալների ազատման համար: Այսինքն` հանուն այն մարդկանց, ովքեր դուրս են եկել Ալիևի նման հանցագործ ու ավտորիտար ռեժիմին դեմ: Ընդորում, նրանք շատ ավելի բարդ պայմաններում են գտնվում, քան մենք: Հումանիստական, համամարդկային արժեքների համար կռիվ տվողների տեսակը կա աշխարհի բոլոր երկրներում: Եվ եթե մենք իրավունքի, ազատականության դաշտում մեր ուժերը գումարում ենք` պայքարելը շատ ավելի հեշտ է լինում: Խոսքը բարձր արժեքների մասին է: Այստեղ կոնֆլիկտ չեն քննարկում, էստեղ Ղարաբաղի հարց, ճանապարհային քարտեզ, սկզբունքներ չեն քննարկում: Մենք ուրիշ մոտեցում ունենք: Եթե երեք երկրներն էլ կարողանան ազատականացվել, լիբերալացվել, ինտեգրվել եվրոպական կառույցներին և հանդուրժողականության դաշտ մտնել` խնդիրների լուծումը կհեշտանա:

- Համաձայն եմ, բայց մինչև հիմա չեմ տեսել մի այնպիսի հավաք, որտեղ ադրբեջանցիները չբարձրացնեն Ղարաբաղի հարցը:

- Ես այդ մարդկանց հետ շփվում եմ արդեն ութ տարի: Իրենք էլ են հասկանում, որ եթե այդ ֆորումում ընդդիմադիրները սկսեն Ղարաբաղի հարց քննարկել, ոչ մի արդյունքի չեն հասնի: Խնդրի լուծումն իշխանությունների մենաշնորհն է, մենք կարող ենք ընդամենը բարոյական, հոգեբանական, քաղաքական ազդեցություն ունենալ: Երկրորդ. չենք ուզում այդ խնդիրը քննարկել, որովհետև դրա քննարկումը մեզ կտանի փակուղի, և չենք կարողանա մեր առջև մեր դրած մնացած խնդիրները լուծել: Իրենք էլ են հասկանում, որ հիմա Ադրբեջանը թուլանում է, Հայաստանը թուլանում է: Ադրբեջանում էլ արտագաղթ կա. ավտորիտար իշխանությունը սպանում է ընդհանրապես այդտեղ ապրելու հեռանկարը: Շատ լավ հասկանում են մարդիկ:

Առջևում նախագահի ընտրություններ են

Այսօր Հայաստանի ընդդիմադիր քաղաքական ուժերը խոսում են միասնական թեկնածու ունենալու մասին: Ներկա իրողություններից ելնելով, ի՞նչ եք կարծում, դա հնարավո՞ր է:

- Ժողովուրդն ասում է` վռազողին տղա չի լինում: Դեռ ժամանակ կա: Մենք թեկնածություն փնտրելու խնդիր չունենք: Կա շարժում, որն ունի իր ղեկավարը: Եթե ուրիշ կուսակցություններ պետք է իրենց շարքերից փորձեն գտնել ինչ-որ մեկին, ապա մենք այդ խնդիրը չունենք: ՀՀՇ առաջիկա խնդիրը տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններն են: Սեպտեմբերին կանդրադառնանք նախագահական ընտրություներին: Բայց կրկնեմ` թեկնածուի փնտրտուք չկա. ունենք ընդգծված առաջնորդ, ունենք Ազգային կոնգրես` կառույց, որը նույն կարծիքին է:

Հասկանալի է` Դուք առաջնորդ ասելով նկատի ունեք Լևոն Տեր-Պետրոսյանին: Իսկ ինքը` Լ.Տեր-Պետրոսյանը համաձա՞յն է որպես նախագահի թեկնածու առաջադրվել:

- Մենք այդպիսի հարց չենք դրել: Լ. Տեր-Պետրոսյանը բազմիցս հաստատել է իր` առաջնորդ լինելը և շարժմանն իր նվիրվածությունը: Դա նշանակում է` ինքը շարժման մեջ է, բնականաբար, քաղաքականությունն էլ միշտ ընտրություններով է առարկայանում: Սա իմ եզրակացությունն է. ֆորմալ առումով` նա այդ հայտարարությունը դեռ չի արել: Իսկ դա կլինի. կարծում եմ` աշնանը:

- Որքանո՞վ եք հնարավոր համարում, որ ընդդիմությունը կարող է համախմբվել Լ. Տեր-Պետրոսյանի` որպես միասնական թեկնածուի շուրջը:

- Կարծում եմ` աշնանը տեղի են ունենալու քաղաքական վերադասավորումներ: Մասնավորապես, ԲՀԿ-ն դեռևս իր դիրքորոշումը հստակ չի արտահայտել: Սոցիալական և քաղաքացիական առումով նույնպես տեղաշարժեր կլինեն Հայաստանում: Փոփոխություններ կլինեն նաև արտաքին աշխարհում: Հատկապես Սիրիայում զարգացումներն ահավոր արագությամբ են ընթանում և իրենց ազդեցությունը միանշանակ կունենան Իրանի հարցի, հայ-թուրքական հարաբերությունների, ինչպես նաև Ղարաբաղի խնդրի լուծման վրա: Հայաստանն այնքան հզոր չէ, որ այդ ազդեցություններից խուսափի: Կլինեն արտաքին ազդակներ, որոնք ոչ ուղղակի ձևով կազդեն և´ նախագահական ընտրությունների, և´ ընդդիմության ու իշխանության վրա: Եվ ցանկալի է, որ ընդդիմությունը հանդես գա միասնական թեկնածուով: Ես տեսականորեն համարում եմ, որ դա ճիշտ է, բայց տեսականորեն չեմ բացառում նաև, որ կլինեն ջուր պղտորողներ:

- Դուք չե՞ք գտնում, որ կուսակցություններն այսօր հետ են մնում քաղաքացիական նախաձեռնություններից: Օրինակ, «Հարսնաքարի» դեպքերի մասով ընդդիմադիր կուսակցությունները չկարողացան միասնաբար հանդես գալ և հետո սկսեցին ձախողման համար միմյանց մեղադրել:

- Շնորհակալ եմ հարցի համար: Որ քաղաքացիական դրսևորումները Հայաստանում ավելանում են` շատ լավ է: Քաղաքացիական վերահսկողությունն ընդհանրապես երկրի գործընթացների վրա ամենահիմնարար և ամենաազնիվ վերահսկողության միջոցն է: Բայց մի խնդրանք ունեմ իմ ընթերցողներին և բոլոր քաղաքական, քաղաքացիական ուժերին, բոլորին: Քաղաքագիտական օրենքներով` չի´ կարելի այդ երկու ուժերը միմյանց դեմ հանել: Դրանք իրար նպաստող, իրար լրացնող ուժեր են: Հասարակության համար դրանք առանձին սյուներ են` մեկն ավելի սուր, քաղաքական, գաղափարական ուղղությունն է տանում, մյուսն ավելի շատ հասարակական, զանգվածային խնդիրներ է լուծում:

Ես միմյանց չեմ հակադրում. պարզապես հարցնում եմ` չե՞ք գտնում, որ քաղաքական ուժերը հետ են մնում քաղաքացիական նախաձեռնություններից :

- Ոչ: Ես գտնում եմ, որ եթե քաղաքացիական շարժումներն առաջ գնան, կնպաստեն քաղաքական շարժումների տարածմանը և հակառակը` քաղաքական ուժերն իրենց ակտիվ գործունեությամբ նպաստավոր դաշտ են ստեղծում քաղաքացիական դրսևորումների համար:

Արթուր ԴՈԽՈԼՅԱՆ