«Մեր ժողովուրդը պետք է

անցնի այս շրջանը» 

Հայաստանի շուրջ զարգացումների, մեր երկրի վրա դրանց հնարավոր ազդեցությունների, ինչպես նաև ներքաղաքական ներկա կացության մասին դիվանագիտական հարուստ կենսափորձ ունեցող արտակարգ և լիազոր դեսպան, diΘloΗΖt.ΖΗ կայքի հիմնադիր տնօրեն

Արման ՆԱՎԱՍԱՐԴՅԱՆԻ տեսակետները կարծում ենք` կհետաքրքրեն ընթերցողին:

- Վերջերս Վրաստանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի արտգործնախարարները եռակողմ հանդիպում ունեցան, և ոմանց կարծիքով դա «մեսիջ» էր Հայաստանին: Ընդ որում, Ադրբեջանն օգտագործեց այդ առիթը` Թուրքիային հերթական դժգոհությունը հայտնելու, Հայաստանի հետ իբր դրացիական կապեր պահպանելու համար:

- Նրանք այնքան են սահմանն անցնում Թուրքիային պահանջներ ներկայացնելու առումով, և միշտ չի, որ թուրքերը ողջունում են Ադրբեջանի նման քաղաքականությունը: Եթե հետևեք թուրքական պաշտոնական և անգամ ոչ պաշտոնական հաղորդագրություններին, կնկատեք, որ հնչում են այդպիսի նկատառումներ. դիցուք` մենք եղբայրներ ենք, բայց մեր շահերը հաճախ տարբեր են: Ես միշտ ասել եմ` հայկական դիվանագիտությունը պետք է կարողանա խաղալ այդ տարբերության և նույնիսկ հակասությունների վրա: Ինչ վերաբերում է այս վերջին իրադարձությանը, իհարկե, այն նախազգուշացնող է, և հարկավոր է զգույշ լինել: Մանավանդ` այստեղ Վրաստանն էլ կա, և իրենց շահերից ելնելով, նրանք էլ կարող են, երբեմն նժարի ծանրությունը թեքել Ադրբեջանի կողմը: Հատկապես Սահակաշվիլին, որը բավական էքսցենտրիկ անձնավորություն է, և ամեն ինչ կարելի է նրանից սպասել. մանավանդ որ` նա հեռացող նախագահ է:

- Հայաստան-Վրաստան ներկա հարաբերությունները բարձր մակարդակի վրա են, բայց երկու երկրների շահերը հաճախ նույնիսկ հակասում են միմյանց:

- Չնայած` նրանց հետ վատ հարաբերություններ չունենք, բայց այստեղ էլ ճիշտ կողմնորոշվելու կարիք կա, որովհետև խնդիրներ, այնուամենայնիվ, կան: Ախալցխայի հարցը կա, ազգային փոքրամասնության խնդիրը կա… Մի խոսքով` հեշտ տարածաշրջանում չենք ապրում: Մեր հարևաններից մեզ համար ամենաընդունելին Իրանի հետ հարաբերություններն են, որոնք ամեն կերպ պետք է պահպանել և զարգացնել, որովհետև Իրանը շատ կարևոր երկիր է մեզ համար:

- Մեր երկրի ներկա ներքաղաքական զարգացումներն ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ Ռուսաստանի հետ և ընդհանրապես Հայաստանի միջազգային հարաբերությունների վրա:

- Իհարկե, մեր ներքին խնդիրներն առանձնապես չեն հետաքրքրում մեծ պետություններին, բայց նրանցից յուրաքանչյուրն իր շահերն ունի, և դա պետք է հաշվի առնել: Դժբախտաբար մեզանում արտաքին գործոնը հաճախ չափազանցվում է: Բոլորը կարծում են, թե մենք աշխարհի կենտրոնն ենք, և բոլորը հետաքրքրված են մեր ներքին խնդիրներով: Դա չի համապատասխանում իրականությանը: Օրինակ, Եվրասիական, թե՞ Եվրոպական միություն, այս հարցը դարձել է շատ կարևորագույն հարց. մեր հասարակությունը շատ է կարևորում այս հարցը և մտորում, թե Հայաստանը ո՞ր կողմը պետք է թեքվի և ի՞նչ հետևանքներ կարող է դա ունենալ: Դա խոսում է պարզապես քաղաքական ցածր կուլտուրայի մասին: Ես դա անվանում եմ ձախության մանկական հիվանդություն: Ինֆանտիլիզմ է դա` ուռճացնել մի բանը, որն ընդհանրապես բնության մեջ չկա: Ես երբեք չեմ ասում` կամ-կամ, ես ասում եմ` և´-և´: Մենք չենք կարող Ռուսաստանին մի կողմ դնել և ասել` չենք ուզում մտնել Եվրասիական միություն: Դա կլինի քաղաքական կարճատեսութ յուն: Ինչպես նաև` չենք կարող Եվրամիություն չմտնել, որովհետև դա ևս կարևոր նշանակություն ունի մեզ համար` զուտ կիրառական և ուտիլիտար առումով: Վերջին հաշվով, Եվրոպան նաև քաղաքակրթություն է: Իսկ հնարավո՞ր է վարվելև´-և´ սկզբունքով: Ես կարծում եմ` այո, հնարավոր է: Սա կախված է արտաքին քաղաքականությունը ճիշտ վարելու մեր ունակությունից:

- Ի դեպ, մի խումբ լրատվամիջոցների հետ իր վերջին ասուլիսում երկրի Նախագահն այս առնչությամբ նույնպես ասաց` և´-և´: Բայց հատկապես տնտեսագետները շեշտում են, որ Եվրամիության շրջանակներում գործող օրենքները հակասում են Մաքսային միության օրենքներին:

- Եկեք հարցը դիտարկենք այլ տեսանկյունից: Մենք դիվանագիտության մեջ կարծես առաջնորդվում ենք դիմացինի շահերին նախապատվություն տալով` իսկ ինչպե՞ս դա կընդունեն նրանք: Բայց մենք պետք է ելնենք մեր շահերից: Այո, Ռուսաստանը շատ կարևոր է մեզ համար: Բայց մենք կարևոր չե՞նք Ռուսաստանի համար: Շատ կարևոր ենք, որովհետև տարածաշրջանային այս իրավիճակում Հայաստանը միակ և վերջին պատվարն է Ռուսաստանի համար: Նույնը կարող եմ ասել Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի համար: Նման իրադրությունում մենք պետք է գտնենք այնպիսի լուծումներ, միջանցքներ, որպեսզի կարողանանք երկու կողմերին էլ ասել` եթե դուք ուզում եք, որ մտնենք Մաքսային միություն, շատ լավ, բայց եկեք` նայենք այն խնդիրներին, ինչը մեզ խանգարում է: Նույնը նաև Բրյուսելին պետք է ասել: Երկար տարիների իմ փորձն ասում է, որ և´ Եվրամիությունը, և´ Եվրասիական միությունը իրենց հետաքրքրություններից զատ, այստեղ կարող են ունենալ նաև ընդհանուր շահեր: Եթե մենք կարողանանք դրանք համադրել, համագործակցել երկուսի հետ էլ և խաղալ միջնորդ պետության դեր, ինչպես հաճախ անում են փոքր պետությունները, կարծում եմ` դրանից խնդիրը միայն կշահի: Ընդհանրապես, դիվանագի տության մեջ կատեգորիկ շարժումներ երբեք չի կարելի անել:

- Մի հարց էլ ներքաղաքական զարգացումներից :Ի՞նչ կարծիքի եք Րաֆֆի Հովհաննիսյանի գլխավորած շարժման մասին:

- Ինձ ուրախացնում է, որ նրա և Սերժ Սարգսյանի միջև կարծես թե ինչ-որ երկխոսություն է սկսվում, որը նոր երևույթ է մեր քաղաքական մշակույթում: Աստված տա` դա ինչ-որ մի արդյունք բերի: Լևոն Տեր-Պետրոսյանը միայն հուսախաբություն բերեց` փոշիացնելով ողջ ընդդիմությունը: Րաֆֆի Հովհաննիսյանը բոլորովին այլ` շատ հետաքրքիր մեթոդներով է աշխատում: Նա նամակ է գրում: Ի դեպ, նրա` նախարար եղած ժամանակ ես իր տեղակալն եմ եղել: Հետաքրքիր անձնավորություն է:

- Իսկ չե՞ք նկատում, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանն ավելի շատ հակված է քաղաքացիական շարժմանը:

- Այո, նկատելի է դա: Ընդհանրապես, ինչքան կուսակցականությունը երկրորդական պլան մղվի մեր քաղաքական կյանքում, կարծում եմ` դրանից մենք միայն կշահենք: Ի՞նչ են տալիս կուսակցությունները մեզ` հայկական իրականության մեջ. 70-80 գաճաճ կուսակցություններ:

- Այսինքն, մենք ականատեսն ենք վերջապես մեզանում քաղաքացիական հասարակության ծննդի՞ն:

- Կարծում եմ` այս ամենով պետք է անցնի մեր ժողովուրդը: Նման բաները հենց այնպես չեն ծնվում. 70 տարվա անօրեն տերության կազմում ապրելուց կամ 600 տարվա անորոշությունից հետո պարզապես պետք է կարողանալ այս շրջանը ճիշտ գնահատել, ճիշտ անցնել և հնարավորինս առանց արնահեղության դուրս գալ: Ինձ համար առաջնահերթ մտահոգությունը հիմա արտագաղթն է:

- Ինչպես միշտ` Դուք շատ հետաքրքիր զրուցակից եք: Շնորհակալ եմ: