Հասարակությունն ինքը պետք է պահանջատեր լինի

Հայաստանյան ներքաղաքական գործընթացներում կուսակցությունների դերակատարության, դրանց նկատմամբ հանրային վստահության, նրանց և քաղաքացիական նախաձեռնությունների, հասարակական կազմակերպությունների փոխգործակցության մասին է զրույցը «Ժառանգություն» կուսակցության փոխնախագահ Արմեն ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻ հետ:

- Վերջին շրջանում նկատելի է հանրային կյանքում տարբեր քաղաքացիական նախաձեռնությունների ակտիվացում և կուսակցությունների դերակատարության նվազում: Հանրահավաքներում «Սարդարապատ» շարժման համակարգող Ժիրայր Սեֆիլյանը բազմիցս ասել է, թե առաջնորդների ժամանակն անցել է, եկել է առաջնորդող խմբերի ժամանակը: Որպես կուսակցության փոխնախագահ, ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ կուսակցություններին չի հաջողվում համաձայնության գալ հանրությանը հուզող խնդիրների շուրջ:

- Այնքան էլ համաձայն չեմ առաջնորդների մասին ձեր հիշատակած տեսակետին: Եթե մեզանում գոյություն ունենային նորմալ ընտրական գործընթացներ, ընտրված անձը կդառնար օրինական առաջնորդը, ով կունենար ժողովրդի վստահությունը: Կարծում եմ` առաջնորդների կարիքը միշտ էլ լինում է:

- Կոնկրետ օրինակներով խոսենք. «Վճարում ենք 100 դրամ» նախաձեռնությունը հաջողություն ունեցավ...

- Դեռևս չի հասել վերջնական նպատակին: Քաղաքապետարանը ցանկանում է կյանքի կոչել ուղևորափոխադրումների գների բարձրացումը: Իսկ նշված ակցիայում կային կոնկրետ առաջնորդներ: «Ժառանգությունն» էլ մասնակցեց ակցիային, իր ունեցած օրենսդրական, նաև քաղաքապետարանում ունեցած լծակներն օգտագործեց որոշակի արդյունք ունենալու համար: Շարժումը տարերային չէր, անկազմակերպ ակցիաներ չէին: Նկատենք, որ քաղաքացիական հասարակության բարձրացրած հարցերը, բնականաբար, նաև կուսակցական մարմիններն են առաջադրում: Վերջ ի վերջո միակ մարմինը, որն ունի քաղաքական նպատակ, կուսակցություններն են, որոնք ունեն քաղաքական նպատակ առաջարկելու օրակարգ և իշխանության գալով այդ նպատակը կյանքի կոչելու ցանկություն: Հասարակական կազմակերպությունները կարող են որևէ հարցի մասին իրենց վերաբերմունքը հայտնել, փորձեն իշխանություններին որոշակիորեն վերահսկել: Նմանատիպ խնդիրների մասին խոսելիս հարկավոր է քաղաքական գործառույթը տարբերել ոչ քաղաքականից: Այլ կուսակցությունների մասով չեմ ուզում պատասխանել, կոնկրետ «Ժառանգությանը» կանդրադառնամ: Չկա որևէ խնդիր, որին «Ժառանգությունը» մասնակից չի եղել: Դեռ օգոստոսին մենք հանրահավաք հրավիրեցինք թանկացումների հետ կապված, հետագայում անկախության օրակարգով հանրահավաք հրավիրեցինք, մասնակցում ենք ազատամարտիկների կլոր սեղանին... Այլ հարց է, որ հիմա իշխանությունների ակտիվ ջանքերով քարոզվում է, որ կուսակցությունները քըխ են, փիսն են, ճիշտը «քաղաքացիական հասարակությունն» է, փորձում է ինչ-որ ականներ ներդնել: Բայց կարծում եմ` որևէ մեկը քառակուսի հեծանիվ չի հորինելու: Քաղաքական օրակարգերի լոկոմոտիվներն, ինչպես միշտ, լինելու են կուսակցությունները, ինչն ամբողջ աշխարհում է ընդունված:

- Բայց համաձայնեք, որ հասարակության շրջանում կուսակցությունների հանդեպ այնուամենայնիվ թերահավատություն կա:

- Իհարկե պետք է լինի` մի շարք պատճառներով: Առաջին հերթին կուսակցությունները չեն կարողանում միավորվել և միասնական օրակարգ առաջադրել:

- Կուսակցական դրոշի խնդիր է առաջանո՞ւմ:

- Մենք երբեք կուսակցական դրոշի խնդիր չենք առաջադրել: Մեր աշխատանքն արդեն բավական է, որ հասարակությունը տեսնի մեր մասնակցությունը: Որքան էլ փորձեմ ինքնաքննադատաբար մոտենալ, չեմ կարող չասել, որ «Ժառանգությունն» ընդդիմադիր մյուս ուժերի նմանատիպ օրակարգերին միշտ մասնակցել է այն դեպքում, երբ 2013 թ. նախագահական ընտրություններին մեր կուսակցության կողքին ոչ ոք չկանգնեց: Մենք մենակ մնացինք, և պարզ է, որ դրանից հետո հասարակությունը պետք է հիասթափվեր, որ ընդդիմությունը միասնական չէ: Նաև կան անձնական խնդիրներ, երբ քաղաքական դաշտի հին սերունդը միմյանց նկատմամբ որոշակի վերապահումներ ունի, որը դարձնում են կուսակցության քաղաքական կողմնորոշում

- Առաջանում է մարդկային գործո՞նը:

- Մի դեպքում այո: Նաև իրեն զգացնել է տալիս իշխանության մեջ լինելու հին բեռը: Ընդդիմադիր կուսակցությունների համար շատ կարևոր է ֆինանսավորման խնդիրը: Ուկրաինայի օրինակը հիշատակեմ. մենք տեսնում ենք, որ այնտեղ երկրի ներսում ֆինանսատնտեսական որոշակի խմբեր ֆինանսավորում են ընդդիմությանը: Հայաստանում դա ընդհանրապես չկա: Ֆինանսական դաշտը ևս վերահսկվում է և իշխանական մենաշնորհ է: Այս ամենը ազդում է. և´ միասնություն չի լինում, և´ հասարակությունը հիասթափվում է:

- Այժմ ականատեսն ենք մեկ այլ շարժման` կենսաթոշակային պարտադիր կուտակային հիմնադրամի դեմ: Ընդ որում` երիտասարդության առավել գիտակից մասն է ընդվզում, որը շատ լավ տեղեկացված է գործընթացին...

- Չեմ կարծում, թե ինձանից և դաշնակցական Արծվիկ Մինասյանից լավ: 2010 թ., երբ այդ օրենքի նախագիծը բերվեց ԱԺ, մենք ակտիվորեն պայքարում էինք, բայց քաղաքական որոշ ուժեր, որ այսօր ոտքի են ելել, այն ժամանակ մեր պայքարին չմիացան, քաղաքացիները չմիացան... Քաղաքական ուժերը հասկանում են, որ առանց իշխանափոխության հետագայում էլ նմանատիպ օրենքներ ընդունվելու և կիրառվելու են: Համակարգային փոփոխությունների անհրաժեշտություն կա:

- Ձեր նշած թեզը նորանկախ Հայաստանի ամբողջ պատմության ընթացքում առաջնային է:

- Այդ հարցը կարևորվեց վերջին մի քանի տարիներին:

- Ամփոփենք: Մենք դեռ որքան ժամանակ ականատես կլինենք կուսակցությունների անջատ-անջատ ու անարդյունավետ գործունեությանը :

- Այնքան ժամանակ, քանի դեռ հասարակությունն ինքը չի պարտադրել: Ուկրաինայում հասարակությունն ինքը պարտադրեց: Ամսի 20-ին մենք հանրահավաք հրավիրեցինք. միայն 30 հազար հիշեցման թերթիկ է բաժանվել: Բայց հասարակությունը չմասնակցեց:

- Շատ չե՞նք մեղադրում հասարակության ը:

- Ոչ: Կարծում եմ` հասարակությունն ինքը պետք է պահանջատեր լինի: Մեղքի բաժին բոլորս ունենք, ոմանք ուզում են, որ իրենց փոխարեն ուրիշը պայքարի, իրենք միայն պտուղներից օգտվեն... Խնդիրները չեն վերանա, քանի դեռ չկա պետական կայացած, կառավարման նորմալ համակարգ: