«Կո¬մի¬տա¬սի նման հան¬ճա¬րին աշ¬խար¬հը մեզ¬նից լավ գի¬տի…»

Ար¬տա¬սո¬վոր ե¬րե¬կո¬յան ժա¬մեր¬գութ¬յուն էր Երևա¬նի Սբ. Գրի¬գոր Լու¬սա¬վո¬րիչ ե¬կե¬ղե¬ցում£ Հա¬յաց¬քը անք¬թիթ հա¬ռած Սու¬րեն¬յան¬ցի վրձնած Աստ¬վա¬ծա¬մոր պատ¬կե¬րին` հոգևոր խա¬ղա¬ղաբեր լույ¬սի կա¬րոտ հար¬յու¬րա¬վոր մար¬դիկ ունկնդ¬րում էին Հա¬յաս¬տա¬նի պե¬տա¬կան ա¬կա¬դե¬միա¬կան երգ¬չախմ¬բի բարձ¬րար¬վեստ մա¬տուց¬մամբ սրբա¬զան զգաց¬ում¬ներ արթ¬նաց¬նող խմբեր¬գա¬յին ար¬վես¬տի գո¬հար¬նե¬րը` քաղ¬ված Մո¬ցար¬տի ու Կո¬մի¬տա¬սի, Ռո¬սի¬նիի ու Եկ¬մալ¬յա¬նի, Հա¬րութ¬յուն¬յա¬նի, Չու¬խաճ¬յա¬նի ու Պարթևյա¬նի ստեղ¬ծա¬գոր¬ծություններից£ Ակ¬նա¬ծե¬լի խո¬նար¬հու¬մով հետևե¬լով ի¬րենց հոգևոր պար¬տա¬կա¬նութ¬յու¬նը հրա¬շա¬լի ի¬րա¬կա¬նաց¬նող կա¬պել¬լա¬յի կա¬տա¬րում¬նե¬րին` թիկ¬նա¬դարձ ա¬թոռ¬նե¬րին բազ¬մած ե¬կե¬ղե¬ցու սպա¬սա¬վոր¬նե¬րն իրենք գո¬հու¬նա¬կութ¬յամբ փա¬ռա¬բա¬նում էին ա¬ղո¬թա¬ծոր հնչյուն¬նե¬րի վե¬հաց¬նող ու մաք¬րա¬գոր¬ծող ու¬ժը, որ ա¬ներևույթ հա¬սու¬նա¬նում էր մեծ սրա¬հում` վա¬րա¬կե¬լով նույ¬նիսկ պա¬տա¬հա¬կան այ¬ցե¬լու¬նե¬րին£ Վե¬րերկ¬րա¬յին բա¬րե¬րար տրա¬մադ¬րութ¬յան թանձ¬րաց¬ման մե¬նաշ¬նոր¬հը, այ¬դու¬հան¬դերձ, երգ¬չախմ¬բի գե¬ղար¬վես¬տա¬կան ղե¬կա¬վար և գլխա¬վոր խմբա¬վար, ԽՍՀՄ և ՀՀ ¬ժո¬ղովր¬դա¬կան ար¬տիստ, պե¬տա¬կան բազ¬մա¬թիվ մրցա¬նակ¬նե¬րի դափ¬նե¬կիր, Մի¬ջազ¬գա¬յին ա¬կա¬դե¬միա¬յի ա¬կա¬դե¬մի¬կոս, դի¬րի¬ժոր Հով¬հան¬նես Չե¬քիջ¬յա¬նին էր պատ¬կա¬նում ան¬վե¬րա¬պա¬հո¬րեն£ Ա¬կա¬մա տար¬վե¬լով նրա խմբա¬վա¬րա¬կան ան¬զու¬գա¬կան վար¬պե¬տութ¬յան ար¬տիս¬տիկ դրս¬ևո¬րում¬նե¬րով` հիա¬ցա¬կան զար¬մանք էի ապ¬րում մաեստ¬րո¬յի նուրբ ե¬րաժշ¬տա¬կան գե¬ղար¬վես¬տա¬կան մտա¬ծո¬ղութ¬յան յու¬րա¬քանչ¬յուր նոր ար¬տա¬հայ¬տութ¬յան հիպ¬նո¬սի ա¬զդե¬ցութ¬յամբ£ Նաև` ա¬հագ¬նա¬ցող ներ¬քին հրճվանք մեր մշա¬կու¬թա¬յին դա¬սա¬կան ար¬ժեք¬նե¬րի պատ¬շաճ կարևոր¬ման այս կոնկ¬րետ ի¬րա¬դար¬ձութ¬յան փաս¬տով£ Կա¬պել¬լա¬յի 70-ամ¬յա հո¬բել¬յա¬նի կա¬պակ¬ցութ¬յամբ կազ¬մա¬կերպ¬ված կա¬ռա¬վա¬րա¬կան հա¬մեր¬գա¬շա¬րի եր¬րորդ մի¬ջո¬ցա¬ռումն էր այս հո¬գեզ¬մայլ ե¬լույ¬թը, պե¬տա¬կա¬նո¬րեն ազ¬գա¬յին այս ե¬զա¬կի մշա¬կու¬թա¬յին հա¬մույ¬թի տաս¬նամ¬յակ¬նե¬րի տա¬ղան¬դա¬փայլ վաս¬տա¬կի ար¬ժա¬նա¬վա¬յել արժևոր¬ման եր¬րորդ բարձ¬րա¬կարգ գնա¬հա¬տա¬կա¬նը£ Նա¬խորդ եր¬կու¬սի` Վեր¬դիի «Նա¬բու¬կո» («Նա¬բու¬գո¬դո¬նո¬սոր», 1841) հան¬րա¬ճա¬նաչ օ¬պե¬րա¬յի հա¬մեր¬գա¬յին ա¬ռա¬ջին կա¬տա¬րու¬մից ու ԳԱԱ¬ում անց¬կաց¬ված ան¬նա¬խա¬դեպ գի¬տա¬ժո¬ղո¬վից հե¬տո£ Հայ դա¬սա¬կան խմբեր¬գա¬յին գրա¬կա¬նութ¬յան լա¬վա¬գույն մեկ¬նա¬բա¬նը լի¬նե¬լով` մեր կա¬պել¬լան ա¬մե¬նա¬տար¬բեր ո¬ճի բազ¬մա¬լե¬զու նշա¬նա¬վոր եր¬կե¬րի իր ի¬մաս¬տա¬վոր¬ված, հու¬զա¬թա¬թավ կա¬տա¬րում¬նե¬րով մշտա¬պես հա¬վա¬տա¬րիմ է մնա¬ցել իր կոչ¬մա¬նը` ծա¬ռա¬յել մարդ¬կանց նե¬րաշ¬խար¬հի հարս¬տաց¬մա¬նը, տա¬րա¬ծել ազ¬գա¬յին գան¬ձե¬րի ինք¬նա¬տիպ հմայքն աշ¬խար¬հով մեկ£ Հիմ¬նադր¬վե¬լով Թ. Ալ¬թուն¬յա¬նի կող¬մից որ¬պես Հայ¬ֆիլ¬հար¬մո¬նիա¬յի կո¬լեկ¬տիվ, հղկվե¬լով Ա. Տեր¬Հով¬հան¬նիս¬յա¬նի կա¬յաց¬նող ջան¬քե¬րով` երգ¬չա¬խում¬բը ստեղ¬ծա¬գոր¬ծա¬կան ա¬կա¬դե¬միա¬կան վե¬րելք ապ¬րեց մաեստ¬րո Չե¬քիջյ¬անի ան¬պար¬պե¬լի հան¬ճա¬րի մո¬գա¬կան զո¬րութ¬յամբ` 1961¬ից առ այ¬սօր ե¬րի¬տա¬սար¬դա¬նա¬լով, պահ¬պա¬նե¬լով ա¬ռողջ կո¬րի¬զը, ան¬խո¬տոր նվի¬րու¬մով պրո¬պա¬գան¬դե¬լով հի¬նա¬վուրց հայ¬կա¬կան ե¬րաժշ¬տար¬վես¬տը` յու¬րաց¬նե¬լով ի¬տա¬լա¬կան, ֆրան¬սիա¬կան, գեր¬մա¬նա¬կան «դպրոց¬նե¬րի» ա¬նու¬րա¬նա¬լի ձեռք¬բե¬րում¬նե¬րը£ Դրվա¬տե¬լի է ներ¬կա¬յիս պե¬տա¬կան այ¬րե¬րի ա¬ռանձ¬նա¬հա¬տուկ վե¬րա¬բեր¬մուն¬քը Հա¬յաս¬տա¬նի ա¬կա¬դե¬միա¬կան միակ երգ¬չախմ¬բի ծննդյան տո¬նա¬կա¬տա¬րութ¬յանը, հա¬մա¬կարգ¬ված ջա¬նադ¬րութ¬յու¬նը` ներկայա¬ցուց¬չական շուք հա¬ղոր¬դե¬լու պան¬ծա¬լի հո¬բել¬յա¬նին£ Իր փա¬ռա¬վոր կեն¬սագ¬րութ¬յամբ այս ստեղ¬ծա¬գոր¬ծա¬կան կո¬լեկ¬տի¬վը միան¬գա¬մայն ար¬ժա¬նի է ա¬մե¬նայն մե¬ծա¬րան¬քի£ Գու¬ցե նա¬խա¬ձեռն¬ված հան¬դի¬սա¬շա¬րը հզոր ազ¬դակ լի¬նի բա¬ցա¬ռիկ այս մշա¬կու¬թա¬յին կա¬ռույ¬ցի ար¬ժա¬նա¬պա¬տիվ աշ¬խա¬տան¬քա¬յին ռիթ¬մը նկա¬տե¬լիո¬րեն կա¬սեց¬նող խու¬թերն էլ կա¬ռա¬վա¬րա¬կան պատ¬շաճ մա¬կար¬դա¬կով հաղ¬թա¬հա¬րե¬լու հա¬մար£ Հաջորդ նշանավոր տարեթվի` Չեքիջյանի 80-ամյա հոբելյանի նախա¬շեմին, անգնահատելի պաշտոնական ընծա... Հոգևոր հա¬մեր¬գի ա¬վար¬տից հե¬տո, ան¬սո¬վոր ջեր¬մութ¬յամբ հա¬մակ¬ված, զրու¬ցե¬լով ար¬վես¬տի մե¬ծա¬նուն մշա¬կի հետ` ցա¬վով ըն¬կա¬լե¬ցի մաեստ¬րո¬յի ներ¬սում կու¬տակ¬ված տագ¬նապ¬նե¬րի շու¬տա¬փույթ վե¬րաց¬ման հրա¬տա¬պութ¬յու¬նը£ 92 շնոր¬հա¬լի եր¬գիչ կա ներ¬կա¬յիս կազ¬մում, հեր¬թագր¬ված¬ներն էլ քիչ չեն£ Պար¬բե¬րա¬կան մրցույթ¬նե¬րով շա¬րու¬նակ¬վում է ե¬րի¬տա¬սար¬դաց¬ման գոր¬ծըն¬թա¬ցը£ Ա¬վաղ, իս¬կա¬կան ար¬վես¬տի գի¬տակ ար¬ժե¬քա¬վո¬րող¬նե¬րը չէ, որ տնօ¬րի¬նում են հա¬մա¬պա¬տաս¬խան ֆի¬նան¬սա¬կան լծակ¬ներ ա¬պա¬հո¬վե¬լու ի¬րա¬վա¬սութ¬յու¬նը, և կա¬պել¬լա¬յի եր¬գիչ¬նե¬րը, չգի¬տես ին¬չու, ա¬մե¬նից ցածր աշ¬խա¬տա¬վարձ են ստա¬նում£ Վեր¬ջերս ձեռք բե¬րած փոր¬ձա¬սեն¬յա¬կը կա¬րոտ է նվազ¬ագույն կա¬հա¬վոր¬ման£ Զրկված են հյու¬րա¬խա¬ղա¬յին հնա¬րա¬վո¬րութ¬յուն¬նե¬րից£ «Հա¬յաս¬տա¬նի օ¬րե¬րը Ֆրան¬սիա¬յում» ծրագ¬րի շրջա¬նակ¬նե¬րում հար¬յու¬րա¬վոր մի¬ջո¬ցա¬ռում¬ներ անց¬կաց¬վե¬ցին, դյու¬րութ¬յամբ կազ¬մա¬կերպ¬վեց երկ¬րոր¬դա¬կան մի շարք խմբե¬րի մաս¬նակ¬ցութ¬յու¬նը, մինչ¬դեռ երգ¬չա¬խում¬բը այդ¬պես էլ մնաց սպա¬սո¬ղա¬կան ա¬նո¬րո¬շութ¬յան կար¬գա¬վի¬ճա¬կում£ Փոր¬ձե¬րից ա¬զատ ժա¬մե¬րին զբաղ¬ված լի¬նե¬լով հա¬նա¬պա¬զօր¬յա ապ¬րուս¬տի փնտրտու¬քով` կո¬լեկ¬տի¬վի ան¬դամ¬նե¬րը, խան¬դա¬վառ¬ված ի¬րենց ան¬դա¬վա¬ճան ղե¬կա¬վա¬րի ա¬ռույ¬գաց¬նող ներ¬քին կրա¬կով, շա¬րու¬նա¬կում են ան¬բա¬սիր ծա¬ռա¬յել բարձր ար¬վես¬տին£ Հա¬մախմ¬բո¬ղը մշա¬կու¬թա¬յին ար¬դի պղտոր¬ված դաշ¬տում ազ¬գա¬յին ե¬րաժշ¬տար¬վես¬տի հիմ¬քե¬րը հաս¬տա¬տուն պա¬հե¬լու որ¬դեգ¬րած հայ¬րե¬նան¬վեր ձգտումն է£ ¬ Մենք պար¬տա¬վոր ենք հայ¬կա¬կան մշա¬կույ¬թը ան¬զի¬ջում հա¬վա¬տով փայ¬փա¬յել,¬ ա¬սում է ան¬զու¬գա¬կան մաեստ¬րոն,¬ ե¬րի¬տա¬սարդ¬նե¬րին ա¬զա¬տագ¬րել օ¬տա¬րա¬մուտ ազ¬դե¬ցութ¬յուն¬նե¬րի դի¬մազր¬կող կա¬պանք¬նե¬րից£ Նա¬խան¬ձե¬լի է, թե ինչ¬պես ու¬րիշ ժո¬ղո¬վուրդ¬նե¬րի մշա¬կույ¬թը կա¬րո¬ղա¬նում է պահ¬պա¬նել ինք¬նա¬տի¬պութ¬յու¬նը£ Մե¬րի մեջ ա¬մեն ինչ լցվեց` ստեղծ¬ված քաո¬սում ստվե¬րե¬լով բուն հայ¬կա¬կա¬նը, նույ¬նիսկ` խոս¬քի մեջ£ Ա¬մե¬նա¬սար¬սա¬փե¬լին այն է, որ մա¬տաղ սե¬րուն¬դը ըն¬դու¬նում է «աստ¬ղա¬բու¬ծա¬րա¬նի» մաս¬սա¬յա¬կան ար¬տադ¬րան¬քը` կար¬ծե¬լով, թե հենց դա է մեր ե¬րաժշ¬տար¬վես¬տը£ Կո¬մի¬տա¬սի նման հան¬ճա¬րին աշ¬խար¬հը մեզ¬նից լավ գի¬տի£ Հպար¬տութ¬յուն է, որ Փա¬րի¬զում նրա ար¬ձանն է կանգ¬նեց¬ված£ Միա¬ժա¬մա¬նակ ա¬մո¬թա¬լի է, որ հայ¬կա¬կան գյու¬ղե¬րում չեն էլ ճա¬նա¬չում Վար¬դա¬պե¬տին£ Զար¬մա¬նա¬լի մի բան եմ նկա¬տում` որ¬քան երգ¬չախմ¬բե¬րը շա¬տա¬նում են, այն¬քան նսե¬մաց¬վում է Կո¬մի¬տա¬սի հոգևոր ժա¬ռան¬գութ¬յու¬նը£ Ճիշտ է, Կո¬մի¬տասն ին¬քը 300 հո¬գա¬նոց երգ¬չախմ¬բով է հնչեց¬րել հայ¬կա¬կան հրա¬շա¬լի իր մշա¬կում¬նե¬րը, փոք¬րա¬թիվ խմբե¬րի հա¬մար դժվար է նմա¬նա¬տիպ հնչո¬ղութ¬յան հաս¬նել, բայց պետք է պրո¬ֆե¬սիո¬նալ ռա¬ցիո¬նալ մո¬տե¬ցու¬մը գտնել ազ¬գա¬յին ար¬մատ¬նե¬րով կան¬գուն նրա ստեղ¬ծա¬գոր¬ծութ¬յու¬նը պրո¬պա¬գան¬դե¬լու-տա¬րա¬ծե¬լու£ Սա° է մեր փրկութ¬յան ու¬ղին£ Հար¬կա¬վոր է «գրա¬բա¬րա¬յին» ան¬փա¬ռու¬նակ «ժան¬գից» մաք¬րել հայ¬կա¬կան ար¬վես¬տի շտե¬մա¬րա¬նը, ա¬զա¬տել առողջ ար¬մատ¬նե¬րը մո¬լա¬խո¬տե¬րից` նե¬րար¬կե¬լով նոր սերն¬դին իր ազ¬գա¬յին մշա¬կույ¬թի լիիրավ տե¬րը դառ¬նա¬լու անհ¬րա¬ժեշ¬տութ¬յան գի¬տակ¬ցութ¬յու¬նը£