ՄԵՐ ՄԻՋԻ ՈՐԴԸ

Ֆրանսիայի ներքին գործերի նախարարի անզգույշ հայտարարությունը, թե իրենց երկրում ապօրինի միգրանտների մեծ մասը Հայաստանից և Բանգլադեշից են և նրանք շուտով արտաքսվելու են, «ախորժաբեր կերակուր» է դարձել նույնիսկ հայ վերլուծաբանների համար: Ավելին, էլեկտրոնային կայքերից մեկում տեղադրված «վերլուծության» մեջ հեղինակը, խախտելով տարրական բարեկրթության բոլոր կանոնները, գրում է. «Եվ այստեղ, իհարկե, մեզ է պատկերանում արտագաղթ սարսափելի երևույթի նոր, կարծեք թե մինչև այսօր աննկատ մնացած մի երես` դեգրադացված, աշխատանքի հանդեպ հակումները կորցրած մի հսկայական զանգված, որը Եվրոպայում ապրում է խանութներ թալանելով կամ սոցիալական նպաստների հաշվին: Եվ դժվար է ասել, թե այդ մարդկանց վերադառնա՞լն է Հայաստանի համար լավ, թե՞ չվերադառնալը: Չէ՞ որ Եվրոպայում մնալով էլ` այդ մարդիկ խաղում են Հայաստանի և հայության վարկի հետ, մեծապես նպաստում են հայությանը երրորդ սորտի ժողովուրդ դիտարկելուն»: Այս մտքին հաջորդում է մյուս մեղադրանքը. «Դա նշանակում է, որ Հայաստան կարող են վերադառնալ հազարավոր մարդիկ, որոնք Եվրոպայում վարժվել են, այսպես ասած, անաշխատ եկամուտներին կամ պարզապես գողությամբ ապրելուն: Այսինքն` կարելի է պատկերացնել, թե հոգեբանական նկարագրի առումով ինչ դեգրադացիա ապրած հայաստան ցիներ կարող են վերադառնալ Հայաստան»: Ֆրանսիայում ապրում է մոտ 500 հազար հայ, նրանց մի մասին կարող ենք բնիկներ համարել, որովհետև ահռելի հայազանգվածն այս երկրում բնակություն հաստատեց 1915-ի Ցեղասպանությունից հետո և հիմնավորվեց գլխավորապես Մարսելում: Ֆրանսիական իշխանությունները դիմեցին մարդասիրական բոլոր քայլերին, աջակցեցին հայրենիք ու տուն կորցրած մարդկանց: Ֆրանսիա ներգաղթած հայերն էլ բոլորեքյան նվիրվեցին այդ երկրին, ստեղծեցին իրենց ազգային և հանրային կառույցները, ներգրավվեցին ֆրանսիական հասարակության մեջ` իրենց ավանդը բերելով կինեմատոգրաֆում, թատրոնում, երաժշտության և գրականության մեջ, կերպարվեստում… 1990-ականներից ի վեր ձևավորվեց արտագաղթի մի նոր ալիք, որի ծնող պատճառը Հայաստանում ստեղծված ծանր սոցիալ-տնտեսական իրողությունն էր, շրջափակումը, որը մինչև այսօր չի գտել իր միջազգային գնահատականը, չեն հնչել դատապարտման վճռական խոսքեր: Եվրոպական մի շարք երկրներ և հատկապես Ֆրանսիա գաղթած հայաստանցիների մի զգալի մասը կարողացավ գտնել իր տեղը, լուծել սոցիալական և տնտեսական խնդիրները: Նրանց մեջ մեծ թիվ են կազմում մշակույթի և գիտության մարդիկ, ազնիվ մտավորականներ, ովքեր նաև ցանկանում էին հասնել ինքնահաստատման, ապրել և ստեղծագործել եվրոպական մշակույթների խաչմերուկում: Սրանք օբյեկտիվ մղումներ են, որոնք ոչ ոք չի կարող դատապարտել: Որքան էլ միջազգային եզրաբանությամբ և իրավական բնութագրումներով այդ մարդիկ միգրանտներ կոչվեն, այնուհանդերձ նրանք այս մոլորակի բնակիչներ են, ովքեր իրավունք ունեն ապրելու և ստեղծագործելու այնտեղ, որտեղ առավել հեշտ է հասնել եվրոպական ներգրավվածության: Նրանց գողությամբ ու թալանով ապրող չես կարող կոչել, չես կարող անհիմն մեղադրանքներ ներկայացնել… Իհարկե, միգրանտների մեջ բոլորը չէ, որ ունեն առաքինի նկարագիր: Ինչպես ցանկացած ժողովուրդ, մենք էլ ունենք մեր հանցագործները, մեր հասարակության «տականքները», որոնք սովոր են ցանկացած իրականության մեջ ապրել ուրիշների հաշվին, չխորշել գողություններից, այլևայլ հանցագործություններից: Ինչպես ժամանակին Կոնֆիցիուսն է ասել` «հանցագործությունը չունի ազգային պատկանելություն»: Հետևաբար, մարդն իր հայրենիքում է, թե նրա սահմաններից դուրս` նա պատրաստ է հանցանք կատարել, որովհետև գոյություն ունի նաև «հանցագործության հոգեբանություն» և «հանցագործության ֆիզիոլոգիա»: Բոլորին ու միասնաբար հանցագործ կոչելը բարոյական չէ: Առավել անբարո է փաստերի խեղաթյուրումը: Մեր ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ 1995-2010 թվականներին Ֆրանսիայի իրավապահ ծառայությունների կողմից գողության համար մեղադրանք է ներկայացվել ընդամենը 7 հայի, որոնցից երեքն են եղել նախկին հայաստանցիներ: Նրանցից ոչ մեկն ապօրինի ճանապարհով չի թափանցել այդ երկիր: Ֆրանսիայի ներքին գործերի նախարարության հրապարակած տվյալներով` նշված տարիներին կատարված գողությունների ու հափշտակությունների թիվը կազմում է 307 հազար: Իսկ 307 հազար հանցագործութ յան մեջ ընդամենը 7 հայի մասնակցությունը քանակական և որակական ցուցանիշ չի կարող համարվել: Առավել հաճախ հիշվել են ռուսների, թուրքերի, աֆրիկյան և արաբական երկրներից ապօրինի ճանապարհով ներգաղթածների անուններ: Ապօրինի ճանապարհով Ֆրանսիա թափանցած հայերի խնդիրն այլ է և չի կարող քննարկվել այն ենթատեքստում, որն առաջարկում է 1in.am կայքի վերլուծաբանը: Մարդու իրավունքների կոնվենցիան հաստատում է անձի ազատ տեղաշարժման իրավունքը, մինչդեռ հատկապես հետխորհրդային տարածքում հայտնված երկրների հանդեպ, որոնց մեջ է նաև Հայաստանը, կիրառվում են անհամաչափ և խտրական մեթոդներ: Եվրոպական երկրների դեսպանատները արհեստական արգելքներ են դնում մարդկանց առջև, խոչընդոտում նրանց տեղաշարժմանը, ամեն մեկի մեջ տեսնում հանցագործի: Երբեմն խանգարում են մարդկանց` մասնակցելու եվրոպական տարբեր փառատոների, մրցույթների, գիտաժողովների: Ապօրինի ներգաղթյալներին Հայաստան վերադարձնելու` Ֆրանսիայի ներքին գործերի նախարարի ոչ կոռեկտ մեկնաբանությունը ոչ թե պետք է հայ «վերլուծաբանին» մղեր «տխուր» եզրակացություններ անել, վիրավորել հարյուր հազարավոր մարդկանց, ովքեր ապրում են Եվրոպայում, այլ մղեր մի ազնիվ քայլի` բանավեճ ծավալելու միգրացիայի և նրան ուղեկցող օրենսդրական սկզբունքների մասին: Իսկ Հայաստանը միշտ էլ ուրախությամբ է ընդունում տուն դարձողներին, քանի որ աշխարհում ամեն մարդ ձգտում է դեպի իր վերջնական հանգրվանը` Հայրենիք… Օտարների` մեր դեմ արած հայտարարությունները կանխելու, համապատասխան հակահարված տալու փոխարեն` ինքներս ենք սկսում մեզ մեղադրանքներ ներկայացնել` այսպես ոչ միայն կազմաքանդելով ազգային բարոյականությունը, այլև հագուրդ տալով «մեր միջի որդին», որի թելադրանքով` հարձակվում ենք ինքներս մեր դեմ, մեր արժեքների դեմ, մեր բանակի դեմ… Բայց երևի ժամանակն է, որ վերջապես ուշքի գանք ու հասկանանք, որ ինքնաոչնչացմամբ ոչ մի լավ բանի չենք հասնի…