Սիրիական Աֆրինում քրդերի զինված կազմավորումների դեմ Թուրքիայի ծավալած «Ձիթենու ճյուղ» գործողությունը չի բնութագրվում պատերազմական ոճի կայծակնային բռնկումով կամ հանկարծակիության գործոնով։ Երկարատև նախապատրաստություն, զորքերի կուտակում, ազդանշանի հայտարարություն, նպատակի բանաձևում և ապա նոր՝ ներխուժման քայլեր:

 

Որքան էլ լարված իրավիճակի կապվելով սպասելի լինի հակամարտությունների դեպքում ռազմական բախումների մեկնարկը, այնուամենայնիվ հակառակորդին անակնկալի բերելու և գործողությունները վերջին պահին սկսելու գործնականությունը բազմիցս դրսևորել է ինքն իրեն տարբեր միջավայրերոմ ու տարբեր ժամանակների ընթացքում։

Աֆրինի ուղղությամբ Անկարայի ձեռնարկած քայլը ոչ միայն հեռու է հանկարծակիության գործոնի տեսությունից, այլև նախքան մեկնարկը այն տպավորությունն է թողնում, որ թիրախին առընթեր նպատակադրում է գրավել համայն աշխարհի ուշադրությունը, կամ ավելի ճիշտ՝ միջազգային հանրային կարծիքը:

 

Սիրիական պատերազմը ապրած անդադար ձևափոխումների հերթական արարն է, որը տեղի է ունենում՝ ռազմական գործողությունները տեղափոխելով թուրք-քրդական հակամարտության հարթություն:

Այս երկարատև նախապատրաստությունը, իհարկե, միայն ռազմական ոլորտի և զինուժի կուտակմանը չի վերաբերում: Զուգահեռ՝ կար ներխուժումը տարբեր կողմերի հետ համաձայնեցնելու խնդիր: Իսկ քաղաքական  նախապատրաստությունը «ձիթենու ճյուղ»-ի հետևյալ դիտակետերի շուրջ է զարգացնում վերլուծական փորձը:

 

Դամասկոս-Անկարա հայտարարողական հարթության վրա արձանագրված ելևէջների վերջին հանգրվանը հատկանշվել էր թշնամական ոճաբանության վերադարձով: Անկարան վերհիշեցնում էր Ասադի վարչակարգի տապալման նախապայմանականությունը, մինչ պաշտոնական Դամասկոսը ազդարարում էր, որ անհետեւանք չի մնա Անկարայի կողմից սիրիական տարածքների ուղղությամբ կատարված որևէ զինվորական ոտնձգություն:

 

Բնականաբար, Դամասկոսի հակահարվածի կանաչ լույսը միացվելու էր Սիրիայում տեղակայված ռուսական զորաբաժնի հրամանատարությունից: Իսկ այստեղ շարունակվում է արդեն քաղաքական իրադրությունների շղթայական կապի տրամաբանությունը: Սպառնալիքի հայտարարությունը ռազմական գործնականության վերածելը կամ ձևական հակահարվածից ուղղակի հակահարձակողանի անցնելը (կամ չանցնելը) նախագծում էին խաղի կանոնների ընդհանուր սահմանները: 

 

«Ձիթենու ճյուղ»-ը թույլատրված գործողության դաշտում դիտարկելի երևույթ է. այն առումով, որ Սիրիայում տեղակայված այլ գլխավոր խաղացողի՝ Թեհրանի նախազգուշացումները կամ այս առիթով դրսևորած անհանգստությունը զուսպ է և ըստ էության չի արգելակում կամ չի կանխարգելում ներխուժման իրականացումը:

 

Մինչդեռ Վաշինգտոնը Սիրիայի քրդերի նկատմամբ որդեգրում է Իրաքի քրդերի ուղղությամբ ճշտած դիրքորոշումների հարափոփոխ նման պահվածք: Այն է՝ որոշ, սահմանափակ կտրվածքով արտոնել քրդերին՝ խաղաթղթի կարգավիճակ ձեռք բերելու գործընթացները:

 

Հակաահաբեկչական պայքարի միջազգային կարգախոսի և նորաձև եզրերի որդեգրումով՝ Անկարան փորձում է միջազգային հանրությանը համոզել, որ մարդկության դեմ լուրջ սպառնալիքի դեմ պատերազմ է մղում։

 

Ճիշտ է, որ քրդական գործոնի սահմանափակման համար շահերի համատեղման կետեր են երևում «ձիթենու ճյուղ»-երի արտոնված ծլարձակումներում: Ավելի վերևներից օգտագործված մանրադիտակային տեսողությունը նշմարում է, որ սահմանափակ շրջագծեր կան նաև Անկարայի շարժումների համար և՝ դրանց թույլտվությունը պահանջող քայլեր: Որոնց շարքում՝ նաև «Ձիթենու ճյուղ»-ը:

 

 

Շահան ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ

«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր